علائم پرکاری تیروئید در مردان چیست؟ + روشهای درمان و تشخیص


غده تیروئید نقشی حیاتی در تنظیم سوخت و ساز بدن، سطح انرژی و تعادل هورمونها ایفا میکند. پرکاری تیروئید، وضعیتی است که در آن این غده بیش از حد لازم، هورمون تولید میکند. با توجه به اهمیت این موضوع و علائم این بیماری که ممکن است زندگی روزمره فرد مبتلا را تحتتأثیر قرار دهند.
در این مقاله تلاش شده تا علائم پرکاری تیروئید در مردان، علل اصلی، نحوه تشخیص و روشهای درمانی آن بهصورت جامع بررسی شود. این اطلاعات برای شناخت بهتر این بیماری و کمک به افرادی که درگیر آن هستند، ارائه شده است.
علائم پرکاری تیروئید در مردان چیست؟
علائم پرکاری تیروئید در مردان میتوانند تقریباً تمام اعضای بدن را تحتتأثیر قرار دهند. نکته مهم این است که این علائم اغلب در مراحل اولیه خفیف و نامحسوس هستند و این موضوع میتواند به تشخیص دیر یا حتی اشتباه در مردان منجر شود؛ زیرا علائم فرد مبتلا به اشتباه به روند طبیعی افزایش سن، اضافه وزن، دیابت یا سایر عوامل نسبت داده شوند.
به همین دلیل، توجه دقیق به هرگونه تغییر غیرعادی در بدن ضروری است. علائم پرکاری تیروئید به دو دسته عمومی و خاص تقسیم میشوند که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
علائم عمومی پرکاری تیروئید در مردان
این علائم در مردان و زنان مشترک هستند و نشاندهنده فعالیت بیش از حد غده تیروئید هستند:
- کاهش وزن ناخواسته: یکی از بارزترین علائم پرکاری تیروئید، کاهش وزن غیرمنتظره و سریع است؛ حتی در شرایطی که رژیم غذایی یا اشتهای فرد تغییری نکرده یا حتی افزایش یافته باشد. غده تیروئید پرکار، متابولیسم بدن را بهشدت افزایش میدهد و باعث میشود بدن کالریها را با سرعت بیشتری بسوزاند.
- افزایش گرسنگی و اشتها: با وجود اینکه فرد وزن کم میکند، اغلب اشتهای بیشتری دارد و تمایل به خوردن بیشتر غذاها پیدا میکند. این وضعیت نتیجه مستقیم افزایش نرخ متابولیسم بدن است. بدن برای تأمین انرژی مورد نیاز ناشی از سوخت و ساز بالا، سیگنالهای گرسنگی بیشتری ارسال میکند.
- عدم تحمل گرما و تعریق زیاد: افراد مبتلا به پرکاری تیروئید اغلب احساس میکنند که همیشه گرمشان است؛ حتی در محیطهای خنک. این حالت به دلیل افزایش دمای داخلی بدن ناشی از سوخت و ساز سریعتر است. در نتیجه، تعریق نیز بهشدت افزایش مییابد.
- ضربان قلب سریع و نامنظم: افزایش ضربان قلب (تپش قلب) یا احساس لرزش و نامنظمی در ضربان قلب، یکی از شایعترین علائم است که میتواند بسیار نگرانکننده باشد. این وضعیت ناشی از اثر مستقیم هورمونهای تیروئید بر روی سیستم قلبی – عروقی است.
- بیقراری، اضطراب و تحریکپذیری: حالت بیقراری و عصبی بودن، اضطراب شدید و تغییرات خلقی مثل تحریکپذیری، از علائم روانی این بیماری هستند. این علائم به دلیل تحریک بیش از حد سیستم عصبی بدن توسط هورمونهای تیروئید ایجاد میشوند.
- مشکلات خواب: بیخوابی، مشکل در به خواب رفتن یا بیدار شدن مکرر در طول شب، به دلیل ترکیب علائمی مانند بیقراری، اضطراب و ضربان قلب سریع است. این وضعیت میتواند به خستگی مفرط در طول روز منجر شود.
- ضعف عضلانی و لرزش: افراد ممکن است احساس ضعف کلی در عضلات، بهخصوص در بازوها و رانها داشته باشند. همچنین لرزش ظریف و غیر قابل کنترل، بهویژه در دستها، یک علامت فیزیکی رایج است.
- گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید): گواتر به بزرگ شدن قابل مشاهده غده تیروئید گفته میشود که میتواند بهصورت یک توده در جلوی گردن ظاهر شود. این وضعیت نشاندهنده فعالیت بیش از حد این غده است.
- تغییر در عادات اجابت مزاج: افزایش سرعت متابولیسم میتواند باعث تسریع عملکرد روده و افزایش تعداد دفعات رفتن به دستشویی و حتی گاهی به شکل اسهال شود.
علائم خاص پرکاری تیروئید در مردان
برخی از علائم پرکاری تیروئید به طور ویژه بر روی سلامت مردان تأثیر میگذارند و توجه به آنها حیاتی است:
- مشکلات سلامت جنسی: این مشکلات اغلب از اولین علائمی هستند که مردان متوجه آن میشوند و میتوانند به طور قابل توجهی بر روابط و اعتماد به نفس فرد تأثیر بگذارند. پرکاری تیروئید میتواند منجر به اختلال در نعوظ (ED)، کاهش میل جنسی (لیبیدو) و مشکلات در انزال، مانند انزال زودرس یا تأخیری شود. بررسیها نشان میدهند که بین ۴۸ تا ۷۷ درصد از مردان مبتلا به این بیماری، نوعی از اختلالات عملکرد جنسی را تجربه میکنند.
- ناباروری مردان: پرکاری تیروئید درمان نشده میتواند بر سلامت اسپرم تأثیر بگذارد و منجر به ناباروری شود. این وضعیت ممکن است باعث کاهش تعداد اسپرم، اشکال غیرطبیعی آنها و کاهش حرکت اسپرمها شود.
- از دست دادن توده عضلانی و ضعف: از دست دادن محسوس توده عضلانی یک علامت خاص در مردان مبتلا به پرکاری تیروئید محسوب میشود. این اتفاق به دلیل افزایش سوخت و ساز بدن و استفاده از ذخایر پروتئینی عضلات به عنوان منبع انرژی رخ میدهد و منجر به کاهش قدرت فیزیکی و ظاهری در بدن میشود.
- ریزش مو: ریزش موی ناشی از مشکلات تیروئید معمولاً بر خلاف الگوی طاسی مردانه که بر خط رویش مو و فرق سر تأثیر میگذارد، بهصورت پراکنده در تمام سطح پوست سر و حتی موهای بدن رخ میدهد.
- ژنیکوماستی (بزرگ شدن سینه مردان): در موارد نادر، پرکاری تیروئید میتواند باعث بزرگ شدن بافت سینه در مردان شود. این عارضه نیز به دلیل عدم تعادل هورمونی و تغییر نسبت بین هورمونهای مردانه و زنانه است.
- پوکی استخوان: پرکاری تیروئید میتواند باعث کاهش تراکم استخوانها و شکنندگی آنها شود. این خطر بهخصوص در مردان مسنتر بیشتر است و میتواند منجر به افزایش احتمال شکستگیهای استخوانی، بهویژه در ناحیه لگن و ستون فقرات، شود.
علل پرکاری تیروئید در مردان چیست؟
پرکاری تیروئید میتواند دلایل متعددی داشته باشد:
- بیماری گریوز (Graves’ disease): شایعترین علت پرکاری تیروئید در ایالات متحده و جهان، بیماری گریوز است که یک بیماری خودایمنی محسوب میشود. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله میکند و باعث میشود تا بیش از حد طبیعی، هورمون تیروکسین و ترییدوتیرونین تولید کند. این بیماری اغلب در افرادی که سابقه خانوادگی بیماریهای تیروئید دارند، شایعتر است.
- ندولهای تیروئید (Plummer’s disease): ندولها یا گرههای تیروئید، تودههای غیرسرطانی در غده تیروئید هستند که میتوانند خود به خود فعال شده و به تولید بیش از حد هورمون بپردازند. این ندولها در افراد مسن شایعتر هستند.
- تیروئیدیت (التهاب غده تیروئید): التهاب غده تیروئید که اغلب به دلیل عفونت ایجاد میشود، میتواند باعث شود هورمونهای ذخیرهشده در غده به جریان خون آزاد شوند و به طور موقت پرکاری تیروئید ایجاد کنند.
- عدم تعادل ید: ید یک عنصر حیاتی برای تولید هورمونهای تیروئید است؛ بنابراین، مصرف بیش از حد ید، چه از طریق رژیم غذایی و چه از طریق مکملها، میتواند خطر ابتلا به پرکاری تیروئید را افزایش دهد. برخی داروها، مانند آمیودارون که برای درمان ضربان قلب نامنظم استفاده میشود، حاوی مقادیر زیادی ید هستند و احتمال ایجاد پرکاری تیروئید در مردان را افزایش میدهند.
- غده هیپوفیز بیش فعال: این مورد یک علت نادر است؛ اما در برخی موارد، یک تومور خوشخیم در غده هیپوفیز میتواند باعث تولید بیش از حد هورمون محرک تیروئید (TSH) شود. این افزایش TSH، غده تیروئید را تحریک میکند تا هورمونهای بیشتری تولید کند.
- سایر علل نادر: مصرف بیش از حد داروهای جایگزین هورمون تیروئید (برای افرادی که کمکاری تیروئید دارند) و در موارد بسیار نادر، سرطان تیروئید نیز میتواند به پرکاری تیروئید منجر شود.
تشخیص پرکاری تیروئید در مردان چگونه انجام میشود؟
پزشک ابتدا سوابق پزشکی و خانوادگی فرد، بهویژه سابقه بیماریهای تیروئید یا خودایمنی مانند بیماری گریوز را بررسی میکند. سپس، یک معاینه فیزیکی انجام میدهد تا علائم فیزیکی مانند ضربان قلب سریع، لرزش و بزرگ شدن غده تیروئید را بررسی کند.
پس از این مراحل، برای تشخیص قطعی، پزشک آزمایش خون تجویز میکند. این آزمایشها مهمترین و قطعیترین روش برای تشخیص پرکاری تیروئید هستند. در این آزمایشها، سطوح هورمونهای تیروئید (T3 و T4) و هورمون محرک تیروئید (TSH) اندازهگیری میشود.
سطح TSH پایین و سطوح T3 و T4 بالا، معمولاً نشانه پرکاری تیروئید است. همچنین، ممکن است آزمایشهایی برای بررسی وجود آنتیبادیهای تیروئیدی که وجود آنها نشانه بیماری گریوز است، انجام شود.
در برخی موارد، پزشک برای بررسی دقیقتر غده تیروئید و پیدا کردن ندولها یا گواتر، از روشهای پزشکی تصویربرداری از جمله سونوگرافی، سیتیاسکن (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) استفاده میکنند.
آزمایش جذب ید رادیواکتیو (RAIU) نیز به پزشک کمک میکند تا علت اصلی پرکاری تیروئید را پیدا کند. در این آزمایش، فرد مقدار بسیار کمی ید رادیواکتیو را میبلعد. سپس، میزان جذب ید توسط غده تیروئید اندازهگیری میشود. جذب بالای ید نشاندهنده فعالیت بیش از حد غده تیروئید است که اغلب به دلیل بیماری گریوز رخ میدهد.
خطرات پرکاری تیروئید در مردان چیست؟
اگر پرکاری تیروئید بدون درمان رها شود، میتواند عوارض جدی برای فرد مبتلا به همراه داشته باشد:
- عوارض قلبی – عروقی: پرکاری تیروئید فشار زیادی به قلب وارد میکند. این وضعیت میتواند به مشکلات قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی (ضربان قلب نامنظم) و سایر عوارض قلبی منجر شود. در مردان، این عوارض میتوانند شدیدتر باشند.
- مشکلات استخوانی: متابولیسم بالای بدن میتواند باعث کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان شود. این وضعیت خطر شکستگی، بهخصوص شکستگیهای لگن و ستون فقرات در مردان مسن را بهشدت افزایش میدهد.
- عوارض جنسی و باروری: پرکاری تیروئید درمان نشده میتواند منجر به مشکلات جنسی پایدار، از جمله اختلال نعوظ، کاهش میل جنسی و ناباروری به دلیل کاهش کیفیت اسپرم شود.
مدیریت و درمان پرکاری تیروئید در مردان شامل چه مواردی است؟
گزینههای درمانی اصلی برای پرکاری تیروئید در مردان عبارتند از:
دارو درمانی
- داروهای ضد تیروئید: داروهایی مانند متیمازول (Methimazole) و کاربیمازول (Carbimazole) با کاهش تولید هورمونهای تیروئید عمل میکنند. این داروها میتوانند برای دورههای طولانیمدت برای تنظیم سطح هورمونها استفاده شوند.
- بتا بلاکرها: این داروها مانند پروپرانولول در اغلب موارد برای درمان علائم این بیماری و بهصورت موقتی تجویز میشوند تا زمانی که داروهای ضد تیروئید اثر کنند.
ید رادیواکتیو (RAI) درمانی
این روش درمانی رایج، شامل مصرف یک کپسول یا مایع حاوی ید رادیواکتیو است. غده تیروئید ید را جذب میکند و اشعه آن بهتدریج سلولهای پرکار تیروئید را از بین میبرند و تولید هورمون را کاهش میدهند.
یک نکته مهم در مورد این درمان و همچنین جراحی این است که اغلب منجر به کمکاری تیروئید میشود. بااینحال، کمکاری تیروئید معمولاً با مصرف روزانه یک قرص جایگزین هورمون، قابل مدیریت و کنترل است و بسیاری از افراد آن را وضعیتی پایدارتر و آسانتر برای مدیریت طولانیمدت میدانند.
جراحی (تیروئیدکتومی)
در برخی موارد، پزشک ممکن است برداشتن کامل یا قسمتی از غده تیروئید را از طریق جراحی توصیه کند. این روش یک راهحل قطعی است، اما مانند ید رادیواکتیو، معمولاً منجر به کمکاری تیروئید میشود که نیاز به مصرف مادامالعمر هورمون جایگزین دارد.
ملاحظات غذایی برای بیماریهای تیروئید در مردان
رعایت یک رژیم غذایی متعادل و سبک زندگی سالم برای مدیریت بیماریهای تیروئید حیاتی است. ید یک عنصر اصلی در تولید هورمونهای تیروئید است و هر دو حالت کمبود یا مصرف بیش از حد آن میتواند مشکلساز باشد.
افرادی که پرکاری تیروئید دارند، باید از مصرف زیاد غذاها و مکملهای حاوی ید خودداری کنند. بااینحال، قبل از هرگونه تغییر در رژیم غذایی یا مصرف مکملها، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
پرکاری تیروئید در مردان از چه سنی شروع میشود؟
درحالیکه پرکاری تیروئید میتواند در هر سنی رخ دهد و در موارد نادر، حتی در دوران نوجوانی نیز ظاهر شود، شیوع آن بهطورکلی با افزایش سن بیشتر میشود. بهخصوص در مردان بالای ۶۰ سال، خطر ابتلا به بیماریهای تیروئید افزایش مییابد.
سن بر پرکاری تیروئید در مردان چه تأثیری میگذارد؟
سن میتواند به طرق مختلف بر پرکاری تیروئید در مردان تأثیر بگذارد. در مردان مسن، علائم این بیماری ممکن است خفیفتر باشند و به اشتباه به روند طبیعی پیری نسبت داده شوند که این موضوع تشخیص درست بیماری را دشوار میکند.
ارتباط بین پرکاری تیروئید و اختلال نعوظ با افزایش سن قویتر میشود. همچنین، همانطور که قبلاً اشاره شد، خطر شکستگیهای استخوانی بهخصوص شکستگی لگن و ستون فقرات در مردان مسنتر بیشتر است.
علاوه بر این سن فرد میتواند بر نوع درمان و دوز داروها تأثیر بگذارد؛ بهخصوص به دلیل متابولیسم کندتر داروها و وجود سایر مشکلات سلامتی مرتبط با سن در مردان مسن.
توصیهای از تیم دارو دات کام به شما
پرکاری تیروئید یک وضعیت قابل کنترل است و با درمان مناسب میتوان به یک زندگی عادی و سالم بازگشت. مراجعه به پزشک قدم اول و مهمترین گام برای دریافت تشخیص صحیح و شروع درمان است.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان هر یک از علائم ذکر شده، بهخصوص علائم مرتبط با سلامت جنسی را تجربه میکنید، نباید آن را نادیده بگیرید و به یک پزشک متخصص داخلی یا غدد برای انجام آزمایشها و چکاپهای لازم مراجعه کنید.